Blog

Przeglądając artykuły dotyczące UX designu, dochodzę do wniosku, że my, twórcy produktów cyfrowych, stoimy obecnie przed sporym wyzwaniem, którym jest inkluzywność. Być może spotykasz się z tym pojęciem po raz pierwszy, dlatego zacznę od definicji.

Czym tak naprawdę jest inkluzywne projektowanie (ang. inclusive design)?

Według definicji British Standards Institute z 2005 r., inkluzywny design to „projektowanie szeroko dostępnych produktów i/lub rozwiązań, które są zdatne do użytku przez możliwie największą grupę odbiorców bez potrzeby nanoszenia dodatkowych zmian”.¹

Oznacza to, że siadając do projektowania rozwiązań mobilnych, webowych lub innych usług, zawsze powinniśmy pamiętać o różnorodności potencjalnych odbiorców. Implikuje to empatię, dzięki której zwracamy uwagę na ich potrzeby.

Najlepiej podczas wykonywania testów prototypów, zaprosić do badań jak najbardziej zróżnicowaną grupę odbiorców, uwzględniając gender, wiek, sprawność, przynależność etniczną, znajomość technologii, itd.

Jak to jest w praktyce?

Niestety, z inkluzywnością w projektach IT, jest jak z dostępem do wody pitnej. Praktycznie wszyscy zgodnie twierdzą, że dostęp do niej powinien być powszechny, niezależnie od pochodzenia i statusu społecznego.

Niejednokrotnie spotkałam się z podejściem „to jest edge case (przypadek brzegowy, skrajny, rzadko spotykany), nie ma czasu na implementację”. Ewentualnie „to ma niski priorytet”, a nawet „przecież takich ludzi/przypadków jest za mało, żeby brać ich/je pod uwagę”.

Gdy myślimy w Polsce o braku dostępu do wody, zakładamy, że problem ten dotyczy ludzi z odległych zakątków świata. Tymczasem jest to błąd poznawczy, ponieważ w samej Europie przez niedobór wody cierpi około 100 milionów ludzi.² Czy to aby na pewno mało?

Dla porównania - osób posiadających pewien rodzaj niepełnosprawności jest około 200 mln, czyli w przybliżeniu 15% całej populacji.³

Czy zatem możemy traktować aż 15% populacji jako edge case’y?

Gdy analizy oprogramowania dowodzą, że u takiego samego odsetka użytkowników aplikacja nagle zamyka się w trakcie wykonywania czynności, co skłania ich do jej odinstalowania, przyglądamy się jej z bliska. Taka sytuacja jest już bardziej alarmująca dla producenta aplikacji.

Edge case nie jest wrogiem programistów i biznesu.

Jest ważną częścią designu i developmentu. Sprawia, że więcej użytkowników będzie miało szansę skorzystać z naszej usługi. Tu wchodzi właśnie inkluzywne projektowanie. Bardzo dobrze rozpatrzony edge case i jego rozwiązanie sprawi, że narzędzie będzie użyteczne dla wszystkich.

Gdzie można spotkać dobrze zaprojektowany inkluzywny produkt?

Bez wątpienia takim przykładem są tramwaje niskopodłogowe. Służą one zarówno osobom w pełni sprawnym jak i tym z niepełnosprawnościami.

Z punktu widzenia designu niepełnosprawność można podzielić na: trwałą, tymczasową oraz sytuacyjną.

Osoby korzystające z wózków, osoby starsze potrzebujące lasek/balkoników do oparcia i z brakiem jednej kończyny również wsiadają do tramwaju. Takie osoby doświadczają trwałej niepełnosprawności dotykowej.

Natomiast osoby, które mają złamaną bądź skręconą nogę, mają ułatwiony dostęp do wejścia i skorzystania z przejazdu. Posiadają one tymczasową niepełnosprawność.

Sytuacyjną niepełnosprawnością będą rodzice z dziećmi tak małymi, że trzeba z nimi podróżować z wózkami.

Wszystkie te osoby mogą korzystać z jednego i tego samego produktu prosto i przyjemnie.

Efektem jest zwiększona liczba pasażerów i przychodów, ale również ogólny komfort społeczeństwa.

„Dostępność jest podstawowym prawem człowieka”.

Eve Andersson,Senior Director of Accessibility⁴

Savoire-vivre wobec osób niepełnosprawnych

Na zakończenie polecam bardzo przyjemny i przyjaźnie napisany poradnik wobec osób niepełnosprawnych.

Cytując: „Wierzymy, że lektura tej niewielkiej książeczki przybliży wszystkim czytelnikom problemy, na jakie w codziennym funkcjonowaniu mogą napotykać osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz podpowie jak zachować się w kontaktach z nimi i jak przyjść im ze skuteczną i właściwą pomocą, gdy tego potrzebują”. http://niepelnosprawni.sggw.pl/MPIPS_Savoir_vivre.pdf

¹ http://www.inclusivedesigntoolkit.com/whatis/whatis.html

² https://www.gov.pl/web/polskapomoc/dostep-do-wody-w-krajach-rozwijajacych-sie

³ https://www.worldbank.org/en/topic/disability#1

⁴ https://www.fastcompany.com/3060090/how-designing-for-the-disabled-is-giving-google-an-edge